Veri zarflama analizi ile Türkiye’de gıda imalatı yapan firmaların etkinliklerinin ölçülmesi

Abstract

Veri Zarflama Analizi, benzer girdiler kullanarak çıktı yada çıktılar ortaya koymakla sorumlu karar noktalarının göreceli etkinliklerini değerlendirmek için kullanılan ve doğrusal programlama tabanlı bir yöntemdir. Bu çalışmada, öncelikle Veri Zarflama Analizi ve analizde en yaygın kullanılan CCR, BCC ve Toplamsal Yöntemler tanıtılmıştır. Daha sonra, Veri Zarflama Analizi kullanılarak Türkiye’de son üç yılda da ilk 500 büyük firma arasına giren ve gıda sektöründe faaliyet gösteren 25 firmanın 2009, 2010 ve 2011 yıllarına ait göreli etkinlikleri ölçülmüştür. Modellerin çözümünde Veri Zarflama Analizinin özel yazılımlarından olan DEA Solver (Data Envelopment Analysis Solver) yazılımı kullanılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda ortalama etkinlik yüzdesi %77 bulunmuştur. 2011 yılına ait veriler için; CCR modeline göre 10 firma etkin bulunurken, BCC modeline göre 12 firma etkin olarak bulunmuştur. Ayrıca etkin bulunmayan firmaların etkin olabilmeleri için referans kümeleri bulunmuş olup, etkin olunması için hedefler belirlenmiştir.

Data Envelopment Analysis is a method based on linear programming and used to evaluate the relative effectiveness of decision units which are responsible for setting the inputs or outputs by using similar outputs. In this study, at first the data envelopment analysis and CCR, BCC and additive methods most widely used in the data envelopment analysis, were introduced. Then, using Data Envelopment Analysis the relative efficiency belonging to 2009, 2010 and 2011 years of 25 firms which ranked among the top 500 largest companies operating in the food sector in Turkey in the last three years, were measured. To solve models DEA Solver (Data Envelopment Analysis Solver) software which is used with special software of Data Envelopment Analysis was used. As a result of the study, the percentage of the average activity was found as 77%. For the data of the year 2011, 10 companies were found to be effective according to the model of the CCR while 12 companies were found to be effective according to the model of BCC. In addition, a set of reference sets was found to effective the firms which were not effective. Also, efficients were determined for those firms.