Cıa ve 27 Mayıs 1960 Darbesi

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde darbeler geniş bir yer tutmaktadır. Türkiye’nin demokratikleşmesine engel olan darbeler, 27 Mayıs 1960 ile başlamıştır. Ordu içinde hiyerarşi dışında kurulan cunta tarafından gerçekleştirilen 27 Mayıs 1960 darbesi, Soğuk Savaş sürecinde yaşanan darbeler gibi hakkında birçok iddia bulunmaktadır. ABD’nin 27 Mayıs 1960 darbesinin gerçekleşmesinde etkin rol oynadığı bu iddiaların başında gelmektedir. ABD’nin bu süreçte oynadığı rol şimdiye kadar net bir şekilde ortaya konulamaması böylesine iddiaların ortaya atılmasına ortam hazırlamıştır. Bunun yanı sıra ABD’nin, Soğuk Savaş yıllarında çıkarları doğrultusunda ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) aracılığıyla bazı darbeler de etkin rol aldığının ortaya çıkması neticesinde Türkiye’de yaşanan darbelerin ardında da bu güç aranmıştır. Türkiye’de yaşanan gelişmeleri ABD adına yakından takip eden CIA, arşivinin araştırmacıların hizmetine sunulması ile bu dönemle ilgili birçok sorunun cevap bulmasını sağlamıştır. Bu araştırmada ABD’nin ve dolayısıyla CIA’nın 27 Mayıs 1960 darbesinde nasıl bir rol oynadığı sorusuna cevap aranmıştır. CIA arşiv belgeleri ışığında gelişmeler ele alınmıştır. CIA arşiv belgelerinin yanı sıra dönemi aydınlatacak birinci el kaynak ve eserler incelenmiş; elde edilen bulgular ortaya konulmuştur.

Coup in the history of the Republic of Turkey holds a large place. It coups the biggest obstacle to Turkey's democratization process began with the May 27, 1960. There are various allegations about the May 27, 1960 coup performed by the junta established outside the hierarchy within the army, such as the many coups in the cold war period. The role of the United States in this process so far has not been put forward clearly, has prepared the environment for such claims. As well as the United States, in the interests during the Cold War the US Central Intelligence Agency (CIA) through some coups have also sought this power also behind the coup in Turkey in the claims that take an active role. Developments in Turkey closely follows by the CIA, it led to the finding answers to many questions relating to this period by the archives available to the researchers. In this study, the question of the role of the USA and therefore the CIA in the coup of May 27, 1960 was sought. Developments in the light of CIA archival documents are discussed. In addition to the CIA archival documents, first hand sources and works that will illuminate the period were examined; the findings were revealed.