The Inıtial Coronal Consonants of Some Inflectional Suffixes in Bashkir

Abstract

Bu çalışmada Başkurt Türkçesinde kullanılan bazı çekim eklerinin başında bulunan ünsüzlerin asli şekillerinin neler olduğu sorusu irdelendi. Dilbilimsel veriler göstermektedir ki, Başkurt Türkçesindeki datif, ablatif, görülen geçmiş zaman, genitif, akuzatif ve de çokluk eMerinin başlangıç ünsüzleri, bu eklerin tarihi şekillerinden ayrılmaktadır. Çalışmada, söz konusu eklerin başındaki dil sırtı ünsüzlerinin değişimlerini tetikleyen iki fonetik ortam belirlenmiştir. Bunlardan birincisi ünhi-sonrası, diğeri de ünsüz-sonrası ortamdır. Ünsüzlerden sonra getirildiğinde bu eklerin tümündeki başlangıç ünsüzünün aynı olması, ünlülerden sonra ise bir kurala bağlı olmaksızın değişmesi gerçeğinden hareketle, çalışmamızda ünlü-sonrası şekilleri söz konusu ünsüzlerin asli şekli olarak belirledik. Ünsüz sonrası şekilleri ise değişken şekiller olarak önerdikten sonra söz konusu değişken şekillerin, eklerin kendisinden sonra getirildikleri sözcük sonu ünsüz gruplarının spesifik fonetik özelliklerine göre belirlendiğini ileri sürdük. Bundan hareketle, çalışmamızda, söz konusu eklerdeki değişken ünsüzler için, titreşimsizleşme (desonorization) ve sürtüşmelileşme (fricativization) olmak üzere başlıca iki tip fonetik değişim belirledik.