ECELİN DEĞİŞKENLİĞİ DÜŞÜNCESİNİN NASLARDAKİ REFERANSLARI

Abstract

İnsan ecelinin mahiyeti tartışılagelen bir konu olmuştur. Yoksulluk, hastalık, kazâ ve savaş gibi arızî durumların insanın yaşamına olumsuz yansıdığı; sağlık, huzur ve refahın ise olumlu yansıdığı bilinmektedir. İnsanın yaşama süresinin sünnetullah kapsamındaki biyolojik, toplumsal ve diğer yasa ve şartlarla kuşatılması, yaşlılık dönemine kadar yaşamada tercih ve etkisinin bulunduğunu düşündürmekte, bu da bireyin kaderci anlayıştan sıyrılarak kendisinin ve başkalarının yaşamını koruma bilincini pekiştirmektedir. Bu durum, ecele ilişkin ilahi takdirin her insanın yaşaya-cağı değişmez bir süre mi yoksa insana belli bir yaşama kapasitesi mi belirlediği ve bunlardan ikincisinin ilahi ilimde değişim anlamına gelip gelmediği sorularını gün-deme getirmektedir. Makalemizin amacı, bu sorulara naslar temelinde cevap ara-maktır. Bunu yaparken konuyla ilgili örnek nasların yorumları üzerinde durulacak, müfessirlerin bu nasları nasıl yorumladıkları irdelenecek, gerektiği yerlerde Muʿtezilî ve Sünnî görüşlere başvurulacaktır. Böylece ecelin değişmezliği ve değiş-kenliği görüşlerinden hangisinin naslarla, insan özgürlük ve sorumluluğuyla ve eceli sınırlayan sünnetullah kapsamındaki yasalarla uyum halinde olduğu tespit edilmeye çalışılacaktır.

The nature of human death has been a controversial issue. Poverty, illness, acci-dent, and war are reflected in people's lives negatively; It is known that health, peace and well-being reflect positively. The fact that man's life span is surrounded by biological, social and other laws and conditions within the scope of sunnah makes us think that he has a choice and effect on living until old age, and this rein-forces the consciousness of protecting the life of himself and others by getting rid of the fatalistic understanding of the individual. This situation raises the questions of whether the divine providence regarding death determines an unchanging peri-od for every human being or a specific capacity to live and whether the latter means a change in religious science. The purpose of our article is to seek answers to these questions based on the texts. While doing this, the interpretations of good verses on the subject will be emphasized how the commentators interpret these verses will be examined, and Mu'tazilite and Sunni views will be consulted when necessary. Thus, it will be tried to determine which of the views of the immutabil-ity and variability of the time is in harmony with the scriptures, human freedom and responsibility, and the laws within the scope of sunnatullah that limit the time.