Antikçağda Statünün Rengi:Mor

Abstract

Bu çalışmada, MÖ II. bin yıldan günümüze kadar yaklaşık 4000 yıldır kullanımı devam eden mor renk, antik kaynakların aktardığı bilgiler ve kazılar sonucunda elde edilen veriler ışığında ele alınmıştır. Antikçağ boyunca, kraliyetin, soyluluğun ve tanrısallığın rengi kabul edilen mor renk Muricidae familyasına ait Murex trunculus (Hexaplex trunculus L.), Murex brandaris (Bolinus brandaris L.) ve Purpura haemastoma (Stramonita haemastoma L.) olarak isimlendirilen deniz kabuklularından elde edilmiştir. Yaklaşık 12.000 adet kabukludan sadece 1,4-1,5 gr. civarında boyar maddenin elde edilmesi, rengin lüks mallar sınıfında yer almasına sebep olmuş, bu nedenle kraliyet soyundan gelen kişilerin soylarını belirten bir statü simgesine dönüşmüştür. Antikçağda tanrılara yapılan sunularda mor renk kullanılmış ve bazı tanrı(ça)ların rengi kabul edilmiştir. Krallar veya imparatorlar tarafından tanınan özel imtiyazlarla bazı üst sınıf yöneticiler tarafından da kullanılmıştır. Deniz kabuklarından elde edilen mor rengin üretimindeki zorluk, maliyetindeki yüksek fiyat ve artan talep, rengin sağlanmasında kolay ve ucuz yöntemlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu durum da, birçok kentte mor renkli dokumaların üretildiği büyük bir endüstri ve pazar doğurmuştur. Mor renk, antikçağdaki önemini günümüzde Hıristiyanlık ve Yahudilik gibi dinlerde de sürdürmüş olup bu dinlerde kutsal kabul edilen ve seremonilerde kullanılan tanrısal renklerden biri durumuna gelmiştir

The present study deals with the colour purple, which has been in use since the second millennium B.C.E., taking it into consideration as a whole in the light of information from ancient resources and excavations. In antiquity, purple colour, accepted as the colour of divinity, royalty and nobility, was obtained from Murex trunculus (Hexaplex trunculus L.), Murex brandaris (Bolinus brandaris L.) and Purpura haemastoma (Stramonita haemastoma L.) belonging to the family of Muricidae, a kind of seashell. The fact that approximately 1.4 - 1.5 grams of pigment is obtained from 12,000 seashells caused the colour to become a luxury item, thus, it came to be used as a symbol of status. In ancient times colour purple was used for religious offerings. In addition, it was also used by some high level magistrates with special privileges ascribed on them by the emperor. The difficulty of obtaining the colour purple from seashells, higher costs, and increasing demand paved the way for invention of easier and less expensive methods of production in time. As a consequence, a big industry and market of purple-dyed textiles emerged in many cities. The colour purple retains its importance from antiquity to our times through Christianity and Judaism, which still use it in ceremonial items