Olaylar ve Tanıklar'ın Işığında Macar Oryantalist Gyula Germanus ile Abdülmecid Efendi

Abstract

Macar edebiyatının önemli isimlerinden olan oryantalist yazar Gyula Germanus (1884-1979) Osmanlı İmparatorluğu ve Türkleri yakından tanıyan yabancıların başında gelmektedir. 1903-1906 yılları arasında başlayan bu tanışma, I. Dünya Savaşı yıllarında da devam etmiştir. Türk-Macar ilişkilerinin iyice güçlendiği I. Dünya Savaşı yıllarında, önce 1915"te Macar Hilâl-i Ahmer Komitesi (A Magyar Felhold Bizottsága) aracılığı ile Macaristan"dan Türkiye"ye gönderilen malzemenin nakliyatından sorumlu bir irtibat subayı olarak Türkiye"ye gelen, Çanakkale Cephesi ile ilgili anıları bulunan Germanus, 1918 yılında Richard Fricsay"ın yönetimindeki ordu orkestrasının Türkiye"deki konserinin organizasyonu göreviyle tekrar İstanbul"a gelmiştir. Bu gelişinde sanata düşkünlüğü ile tanınan ve sadece resim değil, Batı müziği ile de ilgilenen Abdülmecid Efendi ile tanışmıştır. Germanus"un İstanbul ve Osmanlı topraklarından birçok Arap ülkesine, Hindistan"a kadar uzanan hayatı ile ilgili anıları, "Tények es Tanúk" (Olaylar ve Tanıklar) adlı eserde bir araya getirilmiştir. Olaylar ve Tanıklar"da yer alan "A vörös felhold szolgalátában" (Hilâli Ahmer ,,in Hizmetinde) adlı bölüm, Germanus"un 1915 ve 1918 yılındaki seyahatleri ve anıları ile ilgilidir. Bu bölümde Abdülmecid Efendi ile ilgili anıları da yer almaktadır. I. Dünya Savaşı yıllarındaki Osmanlı İmparatorluğu"nun siyasi ve sosyo-kültürel bakımdan bir yabancının gözüyle değerlendirilmesi açısından oldukça önemli olan bu anılar, Abdülmecid Efendi ile de ilgili son derece önemli bilgilerle beraber dönemin Türk-Macar ilişkileri çerçevesinde değerlendirilmiştir.

One of the important names of Hungarian literature, author Gyula Germanus is one of the prominent figures knowing Ottoman Empire and Turks closely. His acquaintance with the Empire and Turks started in 19031906 and continued during 1st World War. During the years of 1st World War when Turkish-Hungarian relations gained strength, Germanus was sent to Turkey as a liaison officer responsible for the transportation of the materials sent from Turkey by Hungarian Hilal-i Ahmer Committee (A Magyar Felhold Bizottsá ga) in 1915 and he had some memories about Ç anakkale front and then in 1918, he came back to Istanbul for the organization of army orchestra under the leadership of Richard Fricsay. When he was in Istanbul, he met Abdü lmecid Efendi, who was known for his keenness on art and interest in western music. Germanus travelled from Istanbul to many Arabian countries and India and he published his memories experienced during these travels in the book entitled " Té nyek es Tanú k" (Events and Witnesses). The section called " A vö rö s felhold szolgalá tá ban" (Hilâ l-i Ahmer ,,in Hizmetinde) in Events and Witnesses is about his travels and memories in 1915 and 1918. In this section, there are his memories about Abdü lmecid Efendi. These memories are quite important for evaluating Ottoman Empire from political and socio-cultural aspects during 1st World War from the eyes of a foreigner and very important information about Abdü lmecid Efendi are discussed in relation to Turkish-Hungarian relations.