Macar Elçilik Raporları Işığında Türkiye'de Çok Partili Hayata Geçiş Denemesi: Serbest Cumhuriyet Fırkası

Abstract

Türkler ve Macarlar I. Dünya Savaşı’nda müttefik olarak aynı cephede sırt sırta çarpışmış iki millettir. Savaş sonrasında Türk milleti, Milli Mücadele ile yurdunu düşman işgalinden kurtararak yeni bir devlet kurmuş ve bu süreç içerisindeki yenilikler ve devrimler, Macar halkı ve kamuoyu tarafından dikkatle takip edilmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’de çok partili hayata geçiş denemelerinden biri olan Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kuruluşu ve kapanmasına giden süreç Macar elçilik raporları ışığında ele alınmıştır. Bu süreç Macarların gözünde Türk demokrasinin ilerlemesi ve gelişmesi açısından önemli bir adım olarak görülmüş, diğer yandan ise Türk siyasi hayatındaki iktidar mücadelesinin bir parçası olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kurulmasının Türkiye’ye olumlu getirisi olacağını düşünen Macarlar, böyle bir adımla yakın gelecekte çok partili hayatın Türk siyasi hayatına tamamen yerleşeceğini düşünmüşlerdir. Bu çalışma Türkiye’ye ilk Macar elçisi olarak atanan Tahy László’nun Türkiye’deki Macaristan Elçiliğinden Macaristan Dışişleri Bakanlığına gönderdiği raporlar göz önüne alınarak hazırlanmıştır.

Turks and Hungarians are two nations who fought back to back as alliances in the same front during the World War I. After war, Turkish nation saved its country from the enemy invasion with War of Independence and established a new state, and the innovations and revolutions during this process were carefully observed by the Hungarian people and public opinion. In this work, it was discussed the establishment of Free Republican Party which was one of the trials of transitions to a multi-party system in Turkey, and the process, caused it be closed under the light of reports from Hungarian Embassy. This process was considered an important step regarding the progress and development of Turkish democracy at view of Hungarians, and on the other hand, it was expressed that this was an important part of power struggle in the Turkish political life. Furthermore, Hungarians, who thought that establishment of Free Republican Party would provide the positive yield for Turkey, also thought that the multi-party system would completely take place in the Turkish political life with such step in the near future. This work is prepared considering the reports from Tahy László who was assigned as the first ambassador for Hungarian Embassy in Turkey to the Hungarian Ministry of Foreign Affairs.