Osmanlı İmparatorluğu, İngiltere ve Rusya Açısından Vámbéry'nin Orta Asya Gezisi Üzerine Düşünceler

Abstract

koymak ve İngiltere adına Orta Asya hakkında bilgi toplamak üzere, İstanbul'da bir hazırlık evresinden sonra,derviş kılığında Orta Asya gezisine çıkmıştır. Osmanlı siyasi çevrelerinin bilgisi ve yardımı ile de gerçekleşen bu gezide Vámbéry, bütün İslam dünyasında yaygın olan tekkeler ağından yararlanarak, yolculuğunu güvenlik içinde gerçekleştirmiştir. İngiltere ve Rusya'nın Orta Asya üzerindeki emellerini gerçekleştirmek üzere harekete geçtikleri bir dönemde Orta Asya'ya giden Vámbéry'nin bu gezisi, Rusya'nın da ilgisini çekmiştir. Gezinin sonuçlarından İngiltere kadar Rusya da yararlanmıştır. Orta Asya ile ilgili seyahatnamesi Vámbéry'ye ün kazandırmıştır.Fakat bu seyahatnamede, Orta Asya'da iken karşılaştığı olaylar ve insanlar ile ilgili birbirini tutmayan çelişkili ifadeler çokça yer almaktadır. Bu yönü ile Vámbéry'nin seyahatnamesi çok ilgi çekici niteliktedir. Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu , İngiltere ve Rusya'nın Orta Asya siyaseti ve birbirleriyle olan ilişkileri çerçevesinde Vámbéry'nin Orta Asya gezisinin ve seyahatnamesinin düşündürdükleri ortaya konulmuş ve tahlil edilmiştir.

Hungarian Turcologist, Á rmin Vá mbé ry, following a preparation period spent in Istanbul set out for Middle Asian journey to elicit the relationships between Turkish Language and Hungarian Language and to collect some information about Middle Asia for the English. Throughout this journey, which was realized with the help of Ottoman political circles, he travelled safely by making use of the web of Islamic monasteries. The journey of Vá mbé ry, who realized his journey in a period when England and Russia got into action to realize their wishes related to Middle Asia, drew the interest of Russia. At the end of this journey, England and Russia obtained some benefits. His travelogue about Middle Asia made him famous. However, in this travelogue there are many conflicting statements about the events and the people he met in Middle Asia. Hence, this work is quite interesting. In the current study, Vá mbé ry's Middle Asia journey and his travelogue are investigated in relation to Ottoman Empire, Middle Asian policies of England and Russia and their relationships with each other.