Türkmen Türkçesinde Olumsuzluk ve Yokluk

Abstract

Nesne, kavram ve olaylar arasında varlık-yokluk, olma- olmama gibi çeşitli karşıtlıklar mevcuttur. Karşıtlığın birinci grubu (var olan, gerçekleşen) genel olarak olumlu; ikinci grup (yokluk, gerçekleşme- yen) ise olumsuz olarak değerlendirilmektedir. Bir gramer ulamı olarak olumsuzluk, fiilin bildirdiği hareket ya da oluşun gerçekleşmeme duru- munu ifade eder. Türkçede hareket ya da oluşun gerçekleşmeme (olum- suz) durumu, genel olarak fiil tabanlarına eklenen olumsuzluk eki -mA- ile yapılmaktadır. Nesne, kavram ve niteliğin yokluğu ise başlıca yok, de- ğil, +sIz gibi biçim birimlerle ifade edilmektedir. Türkmen Türkçesinde görülen geçmiş zaman (-dI), geniş zaman (-Ar), şimdiki zaman (-yAr), anlatılan geçmiş zaman (-AndIr), şart, emir-istek ve gereklilik kiplerinin olumsuz şekli, düzenli olarak standart olumsuzluk eki (-mA-) ile yapıl- maktadır. Ancak şimdiki zaman, gelecek zaman ve gereklilik kiplerinin olumsuz şekilleri standart değildir. Türkmen yazı dilinde -mA- ile oluştu- rulan olumsuz şekilleri az kullanılan ya da hiç kullanılmayan bu kipler, genellikle isimlerin yokluğunu bildiren d?l ve y?k biçim birimleri ile olumsuzlaştırılmıştır. Şimdiki zamanın olumsuzluğu y?k (>-?k) ile; gele- cek zaman (-cAk), ikinci tip istek (-mAkçI) ve gereklilik (-mAlI) kipleri- nin olumsuzluğu ise d?l (<değil) ile ifade edilmektedir.

There are various contrasts between object, concept and event such as existence-nonexistence, occurrence- nonoccurrence. First group of contrast (existence, occurrence) is evaluated positive in general; second group (nonexistence, nonoccurrence) is evaluated negative. As a grammar category negation is stated the nonoc- currence of motion or occurrence defined by verb. In Turkish, nonoccur- rence of motion or occurrence (negative), in general formed by negation particle -mA- added to verb base. The negation of object, concept and quality is stated with grammatical morphemes yok, değil, +sIz. Seen in Turkmen Turkish, the negative form of the perfect tense (-dI), simple pre- sent tense (-Ar), present continuous tense (-yAr), past perfect tense (- AndIr), conditional mood, imperative- optative mood and necessitative regularly formed with suffix (-mA-). But, the negative form of present continuous tense, future tense and necessitatives are not standard. In writ- ten language of Turkmen, these moods that used with -mA- and has little use or unused, generally negate with grammatical morphemes which state the negation of nouns d&amp; #479; l and y&amp; #333; k. Negative form of simple present tense stated as y&amp; #333; k (&gt; -&amp; #333; k; negative form of future tense (-cAk), second type op- tative and imperative mood (-mAlI) stated as d&amp; #479; l (&lt; değil).