Sosyal Bilimlerin Veri Kaynağı Olarak Ağızlar

Abstract

Ağız araştırmaları şimdiye kadar genellikle dil ve folklor araştırmacıları tarafından yapılagelmiştir. Bu yüzden araştırmalarda elde edilen verilerin değerlendirilmesi, söz konusu alanlarda yapılan çalışmalarla sınırlı kalmıştır. Oysa ağız metinlerinde tarih, sosyoloji, mutfak kültürü, antropoloji, eğitim bilimleri başta olmak üzere değişik sosyal bilim alanlarına katkı sağlayacak çok sayıda veriye rastlanmaktadır. Tarih araştırmalarında belgelerin yeterli olmadığı yakın dönem olayları konusunda bu metinler önemli başvuru kaynağı niteliğindedir. Ağız metinlerinde yer alan doğum, düğün, ölüm törenleri, toplumsal ilişkiler gibi konular sosyoloji araştırmalarına önemli katkılar sunmaktadır. Kaynak kişilerin tarif ettikleri yöresel yemekler mutfak kültürü hakkında uygulamalı bilgiler içermektedir. Yine bu metinlerde bireylerin olaylar karşısındaki tutum ve davranışları konusunda sosyal antropoloji çalışmalarını aydınlatacak anlatılar bulunmaktadır. Aile ve toplumun, bireyin eğitimindeki yeri ve rolü ile ilgili önemli bilgiler yer almaktadır. Makalede, bu konular, Türkiye Türkçesi ağızlarındaki verilerden hareketle ele alınacaktır.

Generally dialect researches have been analyzed by linguists and folklore researchers up to now. Therefore, data that acquired from researches are limited by studies in these fields. However, there are many other data in texts of dialect which will contribute to different social sciences especially history, sociology, anthropology, cuisine culture and educational sciences. In history researches for which the documents are not enough about recent historical events, these texts are the important reference guides. The topics such as birth, marriage and death ceremonies and social relations in texts of dialect, make a significant contribution to sociology researches. The local meals that described by source people, have applied information about cuisine culture. In addition, attitudes and behaviors of individuals in complied texts include valuable information for social anthropology. There are important information about place and role of family and society in education of individual. In this article, these topics are discussed with reference from data of Turkey Turkish dialects.