Bilimlerde Düşünce Deneyleri

Abstract

Öz: Düşünce deneylerine bilimlerde sıkça rastlanmaktadır. Bu deneylerin kullanımı her ne kadar Sokrates öncesi döneme kadar götürülebilse de, on yedinci yüzyılın başından itibaren Galileo, Newton ve Leibniz gibi bilim adamları bu zihinsel araçların önemini kavramıştır. Günümüzde ise, şüphesiz görelilik fiziği ve kuantum mekaniğinde düşünce deneyleri merkezi bir role sahiptir. Bu makalenin amacı bilimsel akılyü- rütmenin bu önemli aracını felsefi bir noktadan hareketle incelemektir. İlk olarak düşünce deneylerine ilişkin kısa bir tarihsel arka plan sağlayarak, bilimlerde kullanımı ele alacağım. Daha sonra iyi bilinen bir düşünce deneyi örneği üzerinden bu deneylerin sergilediği temel özellikleri göstereceğim. Son olarak, düşünce deneylerinin sahip olduğu birçok temel işlevi bazı örnekler üzerinden inceleyeceğim.

Abstract: Thought experiments are ubiquitous in the sciences. We can trace their use back to the age of the Pre-Socratic philosophers, but from the start of the seventeenth century onwards, scientists such as Galileo, Newton and Leibniz recognized the very great importance of these mental instruments. To be sure, in our own time, thought experiments play a pivotal role in relativistic physics and in quantum mechanics. This paper aims to investigate these important instruments of scientific reasoning from a philosophical point of view. Firstly, a short historical background is presented concerning thought experiments and their use in the sciences is discussed. Secondly, a well-known example is presented, in order to show some of the common features of thought experiments. Finally, through the presentation of several examples, some of the basic functions of thought experiments are exhibited.