Halk anlatılarında kahramanın kimliğini gizlemesi

Abstract

Sözlü kültür içinde yer alan anlatı türleri mitolojik metinlerden, masallara, efsanelere, destanlara ve halk hikâyelerine dek takip edilebilir. Bu türler içinde bir motif üzerinden hareket edilip “kimliğin gizlenmesi” motifi ele alınmıştır. Mitolojik bir biçimde dönüşüm, akılcı bir yöntemle kılık değitirme ve aldatmak için niyet gizlemler destan metinlerinde yer alır. Halk hikâyeleri daha yerleşik bir dönemin ürünü olduğu için kimlik gizleme akılcı bir yöntemle uygulanır. Aradan geçen uzun zaman diliminden sonra evine dönen kahramanın kılık değiştirmesi söz konusudur. Efsanelerde ise don değiştirme erenler/veliler için anlatılan menkıbelerde görülür. Erenlerin olağanüstü özellikleri ile dönüştürlerine inanılır. Onlar da tıpkı Şamanlar gibi dönümüş yaşarlar. Hoca Ahmet Yesevi’den başlayarak Anadolu’daki pek çok ermiş kişi, çeşitli hayvanların donuna girdiklerin dair anlatmalar bulunmaktadır. Masallarda ise çeşitli şekillerde kılık değiştirmeler ve büyüsel dönüşümler görülür.

One can follow narrative types which appear in oral culture from mythologic texts, tales, legends, epopes, folktales. Starting with a motif within these forms, & #8220; concealing of the identity& #8221; motif was discussed in this study. Transforming mythlogically, disguising wisely, hiding intentions to deceive take place in epopee texts. Concealing the identity takes place more wisely in folk tales as they are products of a more mature era. Hero disguises as he comes back home after a long time. In legends changing clothes as for disguising takes place in anecdotes told for saints legende. Saints are believed to transform with their fantastic powers. They also live like Shamans as transformed. There are plenty of stories in which a lot of saints in Anatolia including Hodja Ahmet Yesevi disguised in animal form. As to tales, a variety of disguises and magical transforming take place.