Kerkenes Kazısı 2012-2013 Yılları Çalışmaları ve Yerleşimin Tanımlanması Üzerine Değerlendirmeler

Abstract

Yozgat İli, Sorgun İlçe’si yakınında yer alan Kerkenes yerleşimi iyi belgelenmiş bir yerleşim olarak bi- linmesine karşın kazıların sınırlı olmasına bağlı olarak yerleşimle ilgili hemen her bilgi halen tartışılabilir durumdadır. 2012-2013 yıllarında ekibimiz yerleşimde çalışma fırsatı edinmiştir. Hem çalışmalarımızın so- nuçları hem de yerleşimle ilgili değerlendirmelerimiz bu makalenin kapsamını oluşturmaktadır. Dönemine göre Anadolu’daki en büyük boyutlu yerleşim olan Kerkenes’in stratejik konumu, tahkimat sistemi ve yerle- şim sistemi yerleşimin askeri karakterine işaret etmektedir. Bu nedenle, Kerkenes’in Lydia krallığı tarafın- dan Samsun Akalan ve Niğde Göllüdağ ile birlikte kurulan üç askeri garnizondan biri olduğu önerilmekte- dir. Lydia Krallığın genişleme evresinde özellikle Kimmerlere karşı yürütülen savaşta güçlü bir ön hat oluş- turmak için tahkim edilmiş bu yerleşimler Medlerle yapılan antlaşma sonrasında Pers savaşlarına değin ağır- lıklı olarak ticari aktiviteler için bir sınır yerleşimi olarak kullanılmış olmalıdır. Yerleşimi tamamen kapla- yan yapıların yoğunluğu ve görülen farklılıklar ile yoğunlukla Phryg kültürüne işaret eden buluntuların var- lığı Lydia ordusunun egemenliği altındaki halklardan oluşturulmuş olmasıdır. Lydia Krallığı’nın yıkılmasın- dan sonra bölge halkı için oldukça büyük boyutlu olan bu yerleşim Pers İmparatorluğu için de kullanışsız hale geldiği için bir daha iskan edilmemiştir. Herodotos tarafından Pteria (kanat, sınır hattı ?) olarak adlandı- rılan bölgede yer alan yerleşim bir Lydia askeri garnizonu olduğu için normalde sivil halkın yaşamadığı ve ismi bulunmayan bir yerleşim olmalıdır. Bu durum da yerleşimin antik yazarlar tarafından bilinmemesinin ve diğer yazılı metinlerde bahsedilmeyişinin gerekçesi olarak anlaşılabilir.

The site on Kerkenes Mountain near Sorgun, Yozgat is supposedly a well-documented site, but almost anything about the site is still discussable, because of insufficient excavations. Our team had the op- portunity to work in 2012 and 2013 on the site and the results of our works and some suggestions about the site’s history and function are the topics of this paper. We could excavate 100 m long part of fortification wall and part of a building block. The results of the excavations and site arrangements made the site more accessible and understandable. Kerkenes was the biggest and crowded site for its period in Anatolia and the strategic position of site together with the fortification and occupation arrangements is best explained with the military character of the site. Therefore, it seems suggestible that Kerkenes was a military foundation of Lydian Kingdom together with Akalan in Samsun and Göllüdağ in Niğde. It served as a stronghold for the Lydian Army during their expansion period and especially wars against Cimmerians in the VII th century and after the peace with Medes functioned as a border site functioned mainly for commercial activities together with Akalan and Göllüdağ till Persian wars. The differences in the building designs which cover almost all the enclosed area and the finds from different cultures, which are mostly Phrygian, were because the Lydian army was combined by all the nations under Lydian rule. After the fall of Lydia this destroyed site which was too big for any local community in the region and useless for Persian Empire, was not occupied again. Because, the site was actually a Lydian garrison in the region called as Pteria (wing, border line?) by Hero- todus should never had a civil population and a name. This must be the reason for being unknown to the an- cient writers and not being mentioned in any documents or inscriptions in the history.